حسادت بيمارگونه
تاریخ انتشار خبر : 1392/09/13
برخي از روانشناسان در اين زمينه متفق‌القول هستند که يکي از شايع‌ترين هيجانات انسان حسادت است .حسادت تأثيري مستقيم در روابط بين افراد دارد. در بين اين روانشناسان افرادي نيز هستند که مدعي‌اند اگر شخصي اصلاً احساس حسادت نداشته باشد، در نوع رابطه با ديگران و حس مسئوليتي که در آن دارد دچار کمبود خواهد بود.
ممکن است حسادت در انواع مختلفي از روابط بروز کند:
الف) دوستي
ب) رابطه با جنس مخالف
ج) رابطه با همجنس
د) ارتباط بين والدين و فرزندان
ر) ارتباط بين خواهر و برادرها
ه) ارتباط اعضاي خانواده با يکديگر
در واقع حسادت ريشه در کمبود عزت‌نفس و اعتماد به نفس دارد و بنابراين درسطوح مختلف، بر حسب اين که ميزان و سطح عزت‌نفس و اطمينان فرد چقدر باشد، بر روي افراد موثر است.
حسادت نيز به مانند بسياري از هيجانات ديگر، معمولأ مشکل حادي نيست و به «حفظ» رابطه کمک مي کند، امّا در برخي موارد، ميزان آن شدّت مي‌گيرد و شروع به منحرف کردن فکر فرد مي‌کند و اينجاست که ديگر از جنبه محافظتي خارج شده و جنبه مخرّب به خود مي‌گيرد. اين نوع حسادت، غيرعادي يا نابهنجار است و روان‌پزشکان آن را حسادت بيمارگونه مي‌نامند. حسادت بيمارگونه در برخي موارد حاد ممکن است به خشونت و حتي مرگ بينجامد.
حسادت به عنوان يک هيجان طبيعي انسان
اگرچه تفاوت قابل توجهي بين حسادت طبيعي و غيرطبيعي وجود دارد،اما صاحب‌نظران در مورد نقطه دقيقي که حسادت طبيعي به صورت حسادت بيمارگونه مي‌شود اختلاف نظر دارند. در يک قاعده کلّي، حسادت طبيعي در مواقعي بروز مي‌کند که فرد:
_همسر يا دوستش را با کس ديگري ببيند.
_دوستش او را به خاطر کس ديگري کنار بگذارد.
يا
يکي از فرزندان خانواده بيشتر مورد محبت و علاقه قرار گيرد.
احساس حسادت مي‌تواند خيلي دردناک باشد امّا در حسادت‌هاي طبيعي، افراد خود را با شرايط و موقعيت جديد وفق مي‌دهند و زندگيشان را مي‌کنند.
وقتي حسادت عنان از کف مي دهد
بيماري حسادت به دو گونه است: حسادت وسواسي و حسادت توهمي يا روان‌پريشانه.
در حسادت وسواسي، فرد داراي افکار شديد و تکرار شونده‌اي مبني بر رو راست نبودن يارش است. با وجودي که ممکن است فرد از ته قلب به اين گونه افکار اعتقاد نداشته باشد امّا نمي‌تواند فکر کردن درباره آن را متوقف کند و اين افکار مي‌توانند خيلي زود به صورت مخرّب و ناراحت کننده درآيند. غالباً به علت حسادت وسواسي، روابط از هم مي‌گسلند.
حسادت روان‌پريشانه، خطرناک‌تر و حادتر از حسادت وسواسي است. افرادي که از حسادت روان‌پريشانه رنج مي‌برند کاملاً مطمئن هستند که يارشان به آن‌ها خيانت مي‌کند و بر خلاف حسادت وسواسي هيچگونه شکي در اين مورد در ذهنشان وجود ندارد. آن‌ها احتمالاً عقيده دارند که شواهدي نيز براي خيانت يارشان وجود دارد، حتي اگر واقعاً شواهدي وجود نداشته باشد.
رفتارهاي خطرناک و آسيب‌رسان مرتبط با حسادت روان‌پريشانه عبارتند از:
_تعقيب کردن يار
_استخدام کسي براي تعقيب کردن يار
_برداشت هاي نادرست به عنوان نشانه‌هاي خيانت
_رو در رويي با يار و متهم کردن او به داشتن رابطه با ديگران
_رفتار خشونت‌آميز با يار
_رفتار خشونت‌آميز با کسي که فکر مي‌کند با يارش رابطه دارد
حسادت روان‌پريشانه کمتر از حسادت وسواسي شايع است و ممکن است به علّت اختلالات ديگري چون اسکيزوفرني، افسردگي، سوء مصرف مواد، زوال عقل و ناتواني جنسي به وجود آيد.
درمان حسادت بيمارگونه
از آنجا که حسادت بيمارگونه طرز فکر فرد را خراب مي‌کند، مي‌تواند اثرات منفي قابل ملاحظه‌اي بر کيفيت زندگي او بگذارد. با وجود اين، چون حسادت بيمارگونه به عنوان يک اختلال ذهني شناخته مي‌شود، درمان‌هايي براي آن وجود دارد.
«درمان‌هاي گفتگويي» نظير درمان‌رفتاري شناختي (CBT) براي درمان حسادت بيمارگونه متداول‌تر است. CBT به فرد کمک مي‌کند که شيوه تفکر و عملش را تغيير دهد و مشکل وي را قابل تحمل‌تر مي‌سازد.
دارو درماني نيز براي درمان حسادت بيمارگونه به کار مي‌رود. براي حسادت وسواسي، داروهاي ضدافسردگي مفيدند و براي حسادت روان‌پريشانه، داروهاي ضدروان‌پريشي (مانند داروهايي که براي درمان اسکيزوفرني تجويز مي‌شود) ممکن است لازم باشد.
توصيه‌هايي براي دوستان و افراد خانواده کساني که از حسادت بيمارگونه رنج مي‌برند
همجواري با افرادي که از حسادت بيمارگونه رنج مي‌برند مي‌تواند براي دوستان و افراد خانواده‌شان بسيار سخت باشد. به ياد داشتن اين نکته اهميت دارد که حسادت بيمارگونه يک نوع اختلال ذهني است که قابل درمان است امّا همچنين بايد به يادداشت که خطر خشونت‌آميز شدن رفتار فرد نيز وجود دارد.
به افرادي که دچار حسادت بيمارگونه هستند مي‌توان کمک کرد امّا غالباً آن‌ها کمک را رد مي‌کنند و يا اصلاً انکار مي‌کنند که نياز به کمک دارند. با وجودي که بايد آن‌ها را تشويق به کمک گرفتن کرد امّا ممکن است آن‌ها از اين پيشنهاد عصباني شوند. با در نظر داشتن اين که افرادي که دچار حسادت بيمارگونه هستند ممکن است به خشونت روي آورند، دوستان و افراد خانواده‌شان بايد رفتار احتياط‌آميزي با آن‌ها داشته باشند. هنگامي که به خشونت روي آورده شد توصيه مي‌شود با پليس تماس گرفته شود. در اين شرابط، افرادي که از حسادت بيمارگونه رنج مي‌برند، به ويژه از نوع روان‌پريشانه‌اش، ممکن است به اجبار تحت درمان قرار داده شوند.
حسادت ممکن است بيش از يک هيجان طبيعي باشد
از آنجا که حسادت معمولاً به عنوان يک هيجان انساني متداول در نظر گرفته مي‌شود، مردم غالباً باور ندارند که حسادت، در شکل حادش، يک نوع اختلال ذهني است. تفاوت‌گذاري بين حسادت طبيعي و غيرطبيعي گاهي اوقات دشوار است امّا به عنوان يک قاعده کلّي، حسادت طبيعي مي‌تواند باعث حفظ رابطه با ديگران گردد در حالي که حسادت غيرطبيعي مخرّب است و غالباً به خشونت مي‌انجامد.
حسادت غيرطبيعي شايع است و قابل درمان مي‌باشد امّا غالباً افرادي که از حسادت بيمارگونه رنج مي‌برند از دريافت کمک خودداري مي‌کنند. در اين موارد ممکن است آن‌ها را به اجبار تحت درمان قرار داد.
گروه علمي نشر آرياگهر